ខេត្តកំពង់ស្ពឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោម ២៥ រាជធានី ខេត្ត នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដែលមានចម្ងាយ ៤៨ គីឡូម៉ែត្រ ខាងលិចរាជធានីភ្នំពេញ ដែលឆ្លងកាត់ដោយផ្លូវជាតិលេខ៤។ មានព្រំប្រទល់ខាងកើតជាប់នឹងខេត្តកណ្តាល និងខេត្តតាកែវ ខាងត្បូង ជាប់នឹងខេត្តតាកែវ និងខេត្តកំពត ខាងលិចជាប់នឹងខេត្តព្រះសីហនុ និងខេត្តកោះកុង ខាងជើងជាប់នឹងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង និងខេត្តពោធិសាត់។
យោងតាមលក្ខណៈភូមិសាស្ដ្រ ខេត្ដកំពង់ស្ពឺចែកចេញជាស្រុក៧ និងក្រុង១ រួមមាន ៨២ឃុំ និង៥សង្កាត់ ដែលមានចំនួន១.៣៧៧ភូមិ ក្នុងនោះភូមិមានក្របខ័ណ្ឌ១.៣៧០ និងភូមិគ្មានក្របខ័ណ្ឌចំនួន ០៧ភូមិ និងមានគ្រួសារសរុបចំនួន ២០៣.៣៩៤គ្រួសារ ហើយប្រជាពលរដ្ឋសរុប ៨៩៩.០១៤នាក់ ក្នុងនោះស្រីចំនួន ៤៥៨.៤២៩នាក់។ ដង់ស៊ីតេប្រជាពលរដ្ឋ ១២៨នាក់ ក្នុងមួយគីឡូម៉ែត្រការ៉េ និងមានចំនួនសមាជិកគ្រួសារជាមធ្យម៤,៤២នាក់។ ប្រជាពលរដ្ឋមានកំណើនមធ្យមចំនួន១,៧០% ក្នុងឆ្នាំ២០២០។ ខេត្ដមានផ្ទៃដីស្រែចំនួន ១១៨.០២៩,៩៣ហិកតា ផ្ទៃដីចម្ការចំនួន ៣.០៨៤,៣០ហិកតា សម្រាប់ប្រកបរបរកសិកម្ម។ ក្រៅពីនេះមានផ្ទៃដីព្រៃភ្នំ និងដីសំណង់ធារាសាស្រ្តចំនួន ៥២២.៦៧៩ហិកតា អត្រាប្រជាពលរដ្ឋមានមុខរបរកសិកម្មជាចម្បងមានចំនួន ៥៦,០%។
ផ្ទៃដីរបស់ខេត្តប៉ែកខាងលិចគ្របដណ្តប់ដោយជួរភ្នំក្រវ៉ាញ ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យខេត្តខ្សត់ទឹកភ្លៀង ដោយសារខ្យល់ និងកម្ពស់ជួរភ្នំក្រវ៉ាញ ដែលបាននាំទឹកភ្លៀងអស់មួយចំនួនធំធ្លាក់ទៅតំបន់ផ្សេងៗ។ ប៉ុន្តែខេត្តអាចជៀសវាងបានយ៉ាងងាយពីការប៉ះទង្គិចដោយខ្យល់ព្យុះ។ ភាគខាងជើងគ្របដណ្តប់ដោយតំបន់ទំនាបសម្បូរទៅដោយដីមានជីជាតិ ដែលបង្កលក្ខណៈងាយស្រួលដល់ការងារបង្កបង្កើនផលកសិកម្ម ពិសេសដំណាំស្រូវ និងដំណាំចម្រុះផ្សេងៗទៀត។ ម្យ៉ាងទៀត ស្ទឹងព្រែកត្នោតជាស្ទឹងមួយដែលហូរកាត់ខេត្តកំពង់ស្ពឺ បាននាំនូវប្រភពទឹកមកស្រោចស្រពដីទំនាបទាំងឡាយ ដែលកត្តាទាំងនេះហើយនាំឱ្យចំនួនប្រជាកសិករមានរហូតដល់ ៥៦,០%ប្រកបមុខរបរកសិកម្ម។ ក៏ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ផ្ទៃដីខេត្តទាំងមូលទទួលបាននូវកម្រិតទឹកភ្លៀងតិចជាងបណ្តាខេត្តផ្សេងៗទៀត និងដោយសារខ្វះខាតប្រភពទឹកមេ និងប្រព័ន្ធប្រឡាយចែកចាយខ្នាតតូចសម្រាប់ធ្វើការស្រោចស្រព។
១. សក្តានុពលរបស់ខេត្តកំពង់ស្ពឹ
ការវិនិយោគវិស័យឯកជនក្នុងខេត្ត សព្វថ្ងៃមានក្រុមហ៊ុនវិនិយោគលើ វិស័យកសិ-ឧស្សាហកម្ម ទទួលបានសិទ្ធវិនិយោគលើដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចចំនួន ២0ក្រុមហ៊ុន ដែលមានផែនការវិនិយោគលើផ្ទៃដីចំនួន៨,៣៣៩,៦៩ហ.ត ប្រើប្រាស់កម្លាំងពលកម្មតាមរដូវប្រមាណជាង២ម៉ឺននាក់។ បច្ចុប្បន្នមានក្រុមហ៊ុនបានដំណើរការដាំដុះលើផ្ទៃដីចំនួន ៤៨.៩០៥,៧៣ហ.ត ស្មើនឹង ៥៥,៩៩% នៃផែនការដាំដុះ សរុបរួមមានដំណាំអំពៅចំនួន ៣៦.៤២១,៣២ហ.ត ស្វាយកែវរមៀតចំនួន ៧.៩១៩ហ.ត ដំឡូងមីចំនួន ៥.៧៦៦,៨០ហត កៅស៊ូចំនួន ២៤១ហ.ត ឈើម៉ៃសាក់ចំនួន ៤.៧៣២,២៩ហ.ត ឈើអាកាស្សាចំនួន ២១៣,១៨ហ.ត ឈើប្រេងខ្យល់ចំនួន ៣៤១,៧ហ.ត ស្វាយចន្ទីចំនួន ១២៩,៩៣ហ.ត ម្រុំចំនួន ១២,៥០ហ.ត និងស្មៅចំណីសត្វចំនួន ៩០,៦១ហ.ត ។
ខេត្តកំពង់ស្ពឺ មានកក្តាស្ថានភាពភូមិសាស្ត្រអំណោយផលល្អ ក្នុងខេត្តមានទំនិញសក្តានុពលមានចំនួន ១០មុខ ដូចជា ស្ករត្នោត ស្ករអំពៅ បន្លែ សាច់មាន់ សាច់ជ្រូក ស្រូវ អង្ករ ស្វាយកែវរមៀត ខ្សាច់សំណង់ និងថ្មសំណង់។ មានក្រុមហ៊ុន សហគ្រាស សាខាក្រុមហ៊ុន សរុបចំនួន ៩៣៩ច្បាប់ ក្នុងនោះ ក្រុមហ៊ុនមាន ៤៧៨ច្បាប់ សាខាក្រុមហ៊ុន ១៥៥ច្បាប់ សហគ្រាសផ្សេងៗ ៣០៦ច្បាប់ សហគ្រាសម៉ាស៊ីនកិនស្រូវ ៥៣ច្បាប់ នៅទូទាំងខេត្ត មានផ្សារចំនួន ២០កន្លែង និងផ្សារសហគមន៍ ៥កន្លែង និងមានសមាគមអាជីវកម្មចំនួន ៣ ។
ការងារវិនិយោគផ្នែកឧស្សាហកម្ម និងកម្មន្តសាលដែលគិតមកដល់ពេលនេះមានរោងចក្រធុនធំចំនួន ១៩២រោងចក្រ ប្រើប្រាស់កម្លាំងពលកម្មសរុបចំនួន ១១១.០៨៧នាក់ ស្រី៩០.២៣០នាក់ ក្នុងនោះមានរោងចក្រកំពុងដំណើរការមានចំនួន ១៤៦មូលដ្ឋាន រោងចក្រកំពុងសាងសង់មានចំនួន ៣៣មូលដ្ឋាន រោងចក្រកំពុងផ្អាកដំណើរការមានចំនួន ១៣មូលដ្ឋាន។ វិស័យសហគ្រាសធុនតូច មធ្យម និងសិប្បកម្ម សរុបមានចំនួន ១.៦៦១មូលដ្ឋាន ប្រើប្រាស់កម្លាំងពលកម្មសរុបចំនួន ១២.១២១នាក់ ស្រី ៤.៨៥១នាក់ ។
១.ស្ថានភាព និងសក្តានុពលរបស់ក្រុង និងស្រុក
១.១ ក្រុងច្បារមន
ក្រុងច្បារមនមានសង្កាត់ចំនួន៥គឺសង្កាត់រការធំ សង្កាត់ស្វាយក្រវ៉ាន់ សង្កាត់សុព័រទេព សង្កាត់កណ្តោលដុំ និងសង្កាត់ច្បារមន ។
ក្រោមម្លប់នៃសុខសន្តិភាព និងការអភិវឌ្ឍន៍ជាបន្តបន្ទាប់ បានប្រែក្រុងច្បារមនក្លាយជាសក្តានុពលដ៏សំខាន់សម្បូរទៅដោយរោងចក្រ សហគ្រាស មូលដ្ឋានសិប្បកម្ម និងសេវាកម្មជាច្រើនដែលផ្តល់ឱកាសដល់ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងខេត្ត និងពីបណ្តាខេត្តផ្សេងក្នុងការប្រកបការងារ និងប្រកបរបរផ្សេងៗ។ ជាក់ស្តែងប្រជាពលរដ្ឋខ្លះបានផ្លាស់ប្តូរមុខរបរ ពីការធ្វើស្រែចំការ មកជាអាជីវករ ពាណិជ្ជករ មន្រ្តីរាជការ និងបុគ្គលិកក្នុងវិស័យឯកជន និងមូលដ្ឋានសេវាកម្មផ្សេងៗ។
បច្ចុប្បន្នក្រុងច្បារមន គឺជាទីប្រជុំជនដ៏ធំរបស់ខេត្តកំពង់ស្ពឺ និងជាមជ្ឈមណ្ឌលសេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ និងពាណិជ្ជកម្មរបស់ខេត្ត។
១.២ ស្រុកសំរោងទង
ស្រុកសំរោងទងមានឃុំចំនួន១៥គឺឃុំរលាំងចក ឃុំកាហែង ឃុំក្រាំងអំពិល ឃុំខ្ទុំក្រាំង ឃុំព្នាយ ឃុំរលាំងគ្រើល ឃុំសំរោងទង ឃុំសំបូរ ឃុំសែនដី ឃុំស្គុះ ឃុំតាំងក្រូច ឃុំធម្មតាអរ ឃុំត្រពាំងគង ឃុំទំព័រមាស និងឃុំវល្លិសរ។
ប្រជាជនស្រុកសំរោងទងប្រមាណ ៨០% ជាកសិកររស់ពឹងផ្អែកលើវិស័យកសិកម្មជាចម្បង និងមាន មុខរបរបន្ទាប់បន្សំរួមមានការចិញ្ចឹមសត្វ ឡើងត្នោត កាប់អុស ដុតធ្យូង ដាំបន្លែ ឈើហូបផ្លែ ចញ្ចឹមត្រី ។ល។ ក្នុងនោះចំនួន ៦% ជាមន្ត្រីរាជការ ២% ជាអាជីវករ និង១២% ជាកម្មកររោងចក្រ ។ក្រៅពីវិស័យកសិកម្មជាស្នូល និងជាចម្បងក៏មានវិស័យផ្សេងៗទៀតដូចជា វិស័យវាយនភ័ណ្ឌ ដែលបានស្រូបយកកំលាំងពលកម្មក្នុងស្រុក និងពីបណ្តាស្រុកនានាផ្សេងៗទៀត ដែលជាមូលដ្ឋានបង្កើតការងារជូនប្រជាពលរដ្ឋ និងកំពុងសម្រេចបាននូវការកាត់បន្ថយភាព ក្រីក្ររបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ស្របតាមយុទ្ធសាស្រ្តចតុកោណដំណាក់កាលទី៣របស់រាជរដ្ឋាភិបាល។
១.៣ ស្រុកបសេដ្ឋ
ស្រុកបសេដ្ឋមានឃុំចំនួន១៥ គឺឃុំបសេដ្ឋ ឃុំពោធិម្រាល ឃុំនិទាន ឃុំពោធិអង្គ្រង ឃុំទួលអំពិល ឃុំកក់ ឃុំស្វាយរំពារ ឃុំផុង ឃុំស្វាយចចិប ឃុំកាត់ភ្លុក ឃុំភក្តី ឃុំព្រះខែ ឃុំទួលសាលា ឃុំភារីមានជ័យ និងឃុំពោធិចំរើន។
ប្រជាពលរដ្ឋស្ទើរតែ៧០%នៃប្រជាពលរដ្ឋ ដែលប្រកបរបរកសិកម្ម។ ចំណែកសិប្បកម្មតម្បាញជាលក្ខណៈប្រពៃណី ត្រូវបានថយចុះខ្លាំងស្ទើរតែបាត់បង់ (លើកលែងតែសហគមន៍ខ្លះ នៃឃុំបសេដ្ឋ និងឃុំពោធិម្រាលប៉ុណ្ណោះ)។ ក្រៅពីរបរកសិកម្មខាងលើនេះ ប្រជាពលរដ្ឋរបស់ស្រុកក៏បានប្រកបមុខរបរផ្សេងៗទៀតជាមន្ត្រីរាជការ បុគ្គលិក កម្មករ កម្មការិនី តាមអង្គភាព ស្ថាប័ន រោងចក្រ សហគ្រាស និងក្រុមហ៊ុនសំណង់នានាក្នុង និងក្រៅប្រទេសផងដែរ។
ស្រុកមានដងស្ទឹងស្លាគូរខ័ណ្ឌចែកព្រំប្រទល់ជាប់ស្រុកត្រាំកក់ ខេត្តតាកែវប្រវែងជាង ២០គីឡូម៉ែត្រ ដែលជាសក្តានុពលមហាសាលដល់ការធ្វើអាជីវកម្មខ្សាច់សំណង់ ហើយបានចូលរួមលើកស្ទួយវិស័យការងារ និងផ្តល់ប្រាក់ចំណូលដល់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងសហគមន៍បានមួយចំណែក និងធនធានធម្មជាតិ(រ៉ែថ្មសំណង់) ស្រុកមានសហគ្រាសកិនថ្មសំណង់ ១០កន្លែង ហើយអំណោយផលដល់ វិស័យអភិវឌ្ឍសំណង់ មុខរបរ និងការងារជូនប្រជាពលរដ្ឋក្នុងមូលដ្ឋានស្រុកផងដែរ។
១.៤ ស្រុកគងពិសី
ស្រុកគងពិសី មានឃុំចំនួន១៣ គឺឃុំអង្គពពេល ឃុំជង្រុក ឃុំមហាឬស្សី ឃុំពេជ្រមុនី ឃុំព្រះនិពាន្ត ឃុំព្រៃញាតិ ឃុំព្រៃវិហារ ឃុំរការកោះ ឃុំស្តុក ឃុំស្នំក្រពើ ឃុំស្រង់ ឃុំទឹកល្អក់ និងឃុំវាល ។
ស្រុកគងពិសីមានភ្នំស្រង់ចែកចេញជាជួរភ្នំចង្អោរតូច និងចង្អោរធំស្ថិតនៅប៉ែកខាងលិច និងនៅប៉ែកខាងកើតជាដីទំនាប មានបឹង ទំនប់ និងមានប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រ ដែលជាតំបន់អំណោយផលក្នុងវិស័យកសិកម្ម។ មានផ្លូវជាតិ ២ខ្សែឆ្លងកាត់ភូមិសាស្ត្រស្រុក (ផ្លូវជាតិលេខ៣ និងផ្លូវជាតិលេខ៤១) មានផ្លូវកៅស៊ូ និងផ្លូវបេតុងជាច្រើនខ្សែ មានតំបន់ទីប្រជុំជន មានផ្សារ មានប្រព័ន្ធអគ្គិសនី និងប្រព័ន្ធទឹកស្អាតប្រើប្រាស់ ព្រមទាំងមានទីតាំងរោងចក្រ សហគ្រាស សិប្បកម្ម ឧស្សាហកម្ម តូច មធ្យម និងធំជាច្រើនកន្លែង ដែលបានផ្តល់ឱកាសឱ្យប្រជាពលរដ្ឋក្នុងស្រុកជាច្រើនម៉ឺននាក់ ប្រកបការងារធ្វើឱ្យជីវភាពកាន់តែប្រសើរឡើងជាលំដាប់។
១.៥ ស្រុកឱរ៉ាល់
ស្រុកឱរ៉ាល់មានឃុំចំនួន៥គឺ ឃុំហោងសំណំ ឃុំរស្មីសាមគ្គី ឃុំត្រពាំងជោ ឃុំសង្កែសាទប និងឃុំតាសាល ។
ប្រជាពលរដ្ឋជាង ៧៨,៧ % ប្រកបមុខរបរកសិកម្ម ដំណាំស្វាយ ដំណាំអំពៅ គឺជាដំណាំដ៏មានសក្តានុពល បន្ទាប់ពីដំណាំស្រូវ ដែលបានបង្កើតឱកាសការងារដល់បងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋក្នុងមូលដ្ឋានតាមរយៈ សិប្បកម្មកែច្នៃ ដំណាប់ស្វាយចំនួន ២កន្លែង និងរោងចក្រផលិតស្ករសរចំនួន ១កន្លែង ដែលទទួលបានប្រាក់ចំណូលសមរម្យ។ ម្យ៉ាងវិញទៀតនៅក្នុងស្រុកឱរ៉ាល់ ធនធានរ៉ែដែលសម្បូរជាងគេ គឺ រ៉ែថ្ម និងរ៉ែខ្សាច់ ដែលជាកត្ដាជំរុញមិនអាចខ្វះបានក្នុងការទ្រទ្រង់ដល់ការងារសាងសង់សំណង់ផ្សេងៗ។ ជាមួយគ្នានេះ ស្រុកឱរ៉ាល់ក៏មានទីតាំងថ្មម៉ាប ចំនួន ២កន្លែង ស្ថិតនៅភ្នំចាស់ក្នុងភូមិមនោរម្យ ឃុំហោងសំណំ និងនៅតំបន់ឆ្អិនក្នុងភូមិក្បាលដំរី ឃុំត្រពាំងជោ ដែលត្រូវអ្នកជំនាញវាយតម្លៃថា គឺជាថ្មម៉ាបដែលមានគុណភាពល្អបំផុតជាងគេនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
១.៦ ស្រុកឧដុង្គ
បច្ចុប្បន្នដោយសារជាប់ផ្លូវខ្សែក្រវ៉ាត់ក្រុងទី២ ស្រុកឧដុង្គ មានការរីកចម្រើនខាងវិស័យអចលនទ្រព្យ ដោយមានរោងចក្រនិងសហគ្រាសមួយចំនួនត្រូវផ្លាស់ប្ដូរមកកាន់ទឹកដីស្រុកឧដុង្គជាបន្ដបន្ទាប់។ប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើនប្រកបមុខរបរកសិកម្ម សិប្បកម្ម ឧស្សាហកម្ម និង សេវាកម្ម។ នៅក្នុងស្រុក មានផ្លូវកៅស៊ូឆ្លងកាត់ និងមានផ្សារបីកន្លែង ព្រមទាំងមានរោងចក្រផលិតអង្ករនាំចេញ រោងចក្រនំ រោងចក្រទឹកសុទ្ធ រោងចក្រកែច្នៃដែក រោងចក្រក្ដារបន្ទះ រោងចក្រអគ្គីសនីដើរដោយថាមពលព្រះអាទិត្យ និងរោងចក្រផលិត គុយទាវផងដែរ។
១.៧ ស្រុកភ្នំស្រួច
ស្រុកឧដុង្គ មានឃុំចំនួន១៥គឺ ឃុំចាន់សែន ឃុំជើងរាស់ ឃុំជំពូព្រឹក្ស ឃុំក្សេមក្សាន្ត ឃុំក្រាំងចេក ឃុំមានជ័យ ឃុំព្រះស្រៃ ឃុំព្រៃក្រសាំង ឃុំត្រាចទង ឃុំវាលពន់ ឃុំវាំងចាស់ ឃុំយុទ្ធសាមគ្គី ឃុំដំណាក់រាំង ឃុំពាំងល្វា និងឃុំភ្នំតូច។
ស្រុកភ្នំស្រួចមានឃុំចំនួន១៣ គឺឃុំចំបក់ ឃុំជាំសង្កែ ឃុំដំបូករូង ឃុំគីរីវ័ន្ត ឃុំក្រាំងដីវ៉ាយ ឃុំមហាសាំង ឃុំអូរ ឃុំព្រៃរំដួល ឃុំព្រៃក្មេង ឃុំតាំងសំរោង ឃុំតាំងស្យា និងឃុំត្រែងត្រយឹង ។
ប្រជាពលរដ្ឋជាង៨៥% ប្រកបរបរកសិកម្មដាំដំណាំ ហើយដំណាំស្វាយកែវរមៀត គឺជាដំណាំដ៏មានសក្តានុពលបន្ទាប់ពីដំណាំស្រូវ ដែលបានកំពុងបង្កឱកាសបង្កើតការងារដល់បងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋក្នុងមូលដ្ឋានស្រុក តាមរយៈសិប្បកម្មកែច្នៃដំណាប់ស្វាយ និង ផ្លែឈើស្រស់ជាច្រើនកន្លែង ដែលទទួលបានប្រាក់ចំណូលសមរម្យ។ ម្យ៉ាងទៀត នៅក្នុងស្រុកភ្នំស្រួច រ៉ែដែលសំបូរជាងគេគឺរ៉ែថ្ម និងរ៉ែខ្សាច់ ដែលជាកត្ដាជំរុញមិនអាចខ្វះបានក្នុងការគាំទ្រដល់ការងារសាងសង់សំណង់ផ្សេងៗ។ ជាមួយគ្នានេះ ស្រុកភ្នំស្រួច ក៏មានទីតាំងថ្មម៉ាប ស្ថិតនៅភ្នំតាកែន ក្នុងភូមិបន្ទាយរកា ឃុំក្រាំងដីវ៉ាយ ដែលត្រូវអ្នកជំនាញវាយតម្លៃថាគឺជាថ្មម៉ាបដែលមានគុណភាពល្អបំផុត និងមានតម្លៃមិនអាចកាត់ថ្លៃបានផងដែរ។
១.៨ ស្រុកថ្ពង
ស្រុកថ្ពងមានឃុំចំនួន៥ គឺឃុំអមលាំង ឃុំប្រាំបីមុម ឃុំមនោរម្យ ឃុំរុងរឿង ឃុំវាលពង់ ឃុំទ័ពមាន និងឃុំយាយអង្គ ។
មានប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ ៧៩ %ប្រកបមុខរបរកសិកម្ម។ ប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រសំខាន់ៗ ៤កន្លែង ដែលអំណោយផលដល់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងការប្រកបមុខរបរកសិកម្មទាំងរដូវប្រាំង និងរដូវវស្សាជាពិសេសនៅពេលជួបគ្រោះរាំងស្ងួត។ ក្នុងស្រុកមានរោងចក្រឧស្សាហកម្ម ផលិតស្ករសមួយកន្លែងរបស់ក្រុមហ៊ុនភ្នំពេញ ស៊ូហ្គើ ដែលស្រូបបានកំលាំងពលកម្មមួយផ្នែកធំ នៃប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅឃុំអមលាំងក៏ដូចជាទូទាំងស្រុក។ នៅក្នុងស្រុកមានតំបន់ទេសចរណ៍ធម្មជាតិ ២កន្លែង ទឹកធ្លាក់តំបន់ជ្រាវ និងមានតំបន់ព្រៃសហគមន៍ដែលជាជម្រកសត្វព្រៃជាច្រើនប្រភេទកំពុងរស់នៅ ពិសេសសត្វទន្សោងជាច្រើនក្បាលដែលជាប្រភេទសត្វដ៏កម្រនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលអាចទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរណ៍ជាតិអន្តរជាតិមកលេងកំសាន្តបានច្រើនជាពិសេសថ្ងៃឈប់សម្រាក។ ស្រុកមានផ្លូវជាតិ២ខ្សែ ដែលបង្កភាពងាយស្រួលដល់ប្រជាពលរដ្ឋធ្វើដំណើរទៅមក និងងាយស្រួល ដឹកផលិតផលផ្សេងៗទៅកាន់ទីផ្សារ។ ម្យ៉ាងវិញទៀតបានផ្តល់ភាពងាយស្រួលដល់កម្មករ កម្មការិនីរោងចក្រ ក្នុងការធ្វើដំណើរទៅបំរើការងារនៅរោងចក្រ សហគ្រាសនៅតាមបណ្តាស្រុកនិងខេត្តផ្សេងៗ បានលឿន និងមានសុវត្ថិភាព។ មួយផ្នែកទៀតប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅជាប់នឹងផ្លូវជាតិមានឱកាសរកចំណូលបានពីការប្រកបមុខរបរអាជីវកម្មផ្សេងៗ ដូចជា លក់គ្រឿងសំណង់ ជួសជុលម៉ូតូរថយន្ត គ្រឿងឧបភោគ
២. តំបន់ទាក់ទាញនៅក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ
- សារមន្ទីរនរៈបូរី សារមន្ទីរនេះស្ថិតនៅតាមដងផ្លូវជាតិលេខ៤ ត្រង់ចំណុចភូមិចំបក់ ឃុំវល្លិ៍ស ស្រុកសំរោងទង។ សារមន្ទីរនេះត្រូវបានសាងសង់ឡើងជាលក្ខណៈគ្រួសារមួយក្នុងបំណងទុកជាសម្បត្តិផ្ទាល់ខ្លួនរបស់គេផង ហើយនិងជាការចូលរួមចំណែករក្សាទុកនូវបេតិកភណ្ឌសម្បត្តិវប្បធម៌ជាតិឲ្យគង់វង្សផងដែរ។ សារមន្ទីរនរៈបូរីមានវត្ថុបុរាណតាំងពីសម័យបុរេប្រវត្តិ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះហើយវត្ថុទាំងនោះភាគច្រើនជារូបបដិមា ធ្វើពីឈើ ពីថ្ម និង កុលាភាជន៍ដែលសរុបទាំងអស់មានរាប់ពាន់វត្ថុបុរាណ។ នៅក្នុងសារមន្ទីរនេះគេបានដាក់តាំងនូវវត្ថុជាច្រើនប្រភេទធ្វើ អំពីថ្មភក់ ថ្មភ្នំ ពីឈើ ដូចជា ព្រះពុទ្ធបដិមា រូបចម្លាក់ព្រះបាទជយវរ្ម័នទី៧ រូបឆ្មាំប្រាសាទ រូបនាងចេកនាងចម៘ ហើយនិង វត្ថុប្រើប្រាស់ពីជំនាន់បុរាណរួមមានឆ្នាំងស្ពាន់ កុលាភាជន៍ ឬ ចាន ឆ្នាំងធ្វើពីដីឥដ្ឋ ក្រឡ ពួច ជាដើម។ ក្រៅពីនេះទៀតមានក្បាច់ចម្លាក់ តុ ទូ កៅអី ដែលធ្វើពីឈើពីគល់ឈើធំៗមានអាយុកាល ជាច្រើនឆ្នាំ ធ្វើអំពីថ្ម និង អំពីសំបកខ្យង ឬ លៀសសមុទ្រ ជាដើម។ វត្ថុទាំងអស់នេះត្រូវបានគេតម្កល់ទុកដាក់ដោយ ឡែកពីគ្នា និង ដាក់នៅតាមថែវនីមួយៗនៃសារមន្ទីរនោះ។ វត្ថុទាំងប៉ុន្មាននេះ មុននឹងបានយកមកដាក់តាំងនៅក្នុងសារមន្ទីរនេះ ត្រូវបានម្ចាស់ប្រមែប្រមូលទិញពីអ្នកស្រុកនៅតាម ខេត្តផ្សេងៗតាំងពីក្រោយប្រទេសជាតិបានរំដោះពីរបបខ្មែរក្រហមឆ្នាំ ១៩៧៩ មកម៉្លេះ។
- អំពែភ្នំ ៖ អំពែភ្នំជារមណីយដ្ឋានវប្បធម៌ និង ធម្មជាតិ មានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិតាំងទនេ្ល និងភូមិអំពែភ្នំ ឃុំសុពណ៌ទេព និង ឃុំស្វាយក្រវាន់ ក្រុងច្បារមន មានចម្ងាយ ៤៨ គ.ម. ពីភ្នំពេញ រួចបត់ឆ្វេង ២ គ.ម. និងដល់រមណីយដ្ឋាននេះ។ តំបន់នេះមានទេសភាពនៃទឹកស្ទឹងឆ្លងកាត់ រួមផ្សំដើមឈើតូចធំដុះប្រជ្រៀតគ្នាតាមដងស្ទឹងបង្កើតបានជាទេសភាពគួរឧ្យចង់គយគន់ក្រៃលែង។ នៅជើងភ្នំអំពែភ្នំមានស្ពានយោលមួយឆ្លងកាត់ពីត្រើយម្ខាងទៅត្រើយម្ខាងទៀតដើម្បីតភ្ជាប់ ភូមិតាំងទន្លេ របស់ ឃុំសុពណ៌ទេពទៅភូមិអំពែភ្នំ ឃុំអំពែភ្នំ។ នៅរដូវប្រាំងបើយើងឈរពីលើស្ពានយោលសំឡឹងចុះទៅក្នុងបាតស្ទឹងនោះយើងនឹងបានឃើញទឹកស្ទឹងហូររឹមៗគេច ផ្ទាំងថ្ម និងពំនូកខ្សាច់ដោយមានហ្វូងចង្វាតូចៗហែលប្រដេញគ្នាឆ្វាត់ឆ្វែង និងជាយូរៗម្តងគេសង្កេតឃើញមានហ្វូងសត្វស្វានាំគ្នាចុះងូតទឹកបាតស្ទឹង យ៉ាងសប្បាយរីករាយ។ ឯនៅរដូវវស្សាវិញបើយើងឈរនៅលើស្ពានយោលសំឡឹងចុះទៅស្ទឹងវិញនោះយើងនឹងបានឃើញខ្សែទឹកហូរយ៉ាងខ្មួលខ្មាញបែកពពុះគួរឱ្យព្រឺខ្លាចក្រៃលែង ដែលអ្នកទេសចរណ៍មួយចំនួនឈរលើស្ពានសឹងមិនសំឡឹងចុះទឹកឡើយ។ នៅត្រើយខាងត្បូងស្ទឹង យើងនៅសង្កេតឃើញមានវត្តចាស់បុរាណមួយនៅលើកូនភ្នំ ដែលជាទីសក្ការៈរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ទៅធ្វើបុណ្យទានតាមប្រពៃណីជាតិ។ នៅតំបន់អំពែភ្នំគេអាចទៅងូតទឹក ឆ្លងស្ពានយោល និង អង្គុយលេងកម្សាន្តតាមតូបនានាសម្រាកតាមមាត់ស្ទឹងដើម្បីលំហែអារម្មណ៍ ហើយនៅតាមតូបនីមួយៗគេអាចកំម៉្មង់ម្ហូបសាច់សត្វព្រៃបានតាមចិត្តប្រាថ្នា នេះសបញ្ជាក់ថាការលួចបរបាញ់សត្វព្រៃនៅតែមាន។
- ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសមៈ ៖ គីរីរម្យជារមណីយដ្ឋានធម្មជាតិ តំបន់នេះមានលក្ខណៈពិសេសសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរណ៍ ដូចជាព្រៃដើមស្រល់យ៉ាងក្រាស់មានម្លប់ជាទីមនោរម្យ ព្រមទាំងមានខ្យល់អាកាសដ៏បរិសុទ្ឋដែលធ្វើឱ្យអារម្មណ៍ស្រស់ស្រាយក្រៃលែង ឧទ្យានជាតិនេះស្ថិតនៅក្នុង ភូមិដំរីផុង ឃុំគីរីរម្យ ស្រុកភ្នំស្រួចមានចម្ងាយ ១១៧ គ.ម. ពីភ្នំពេញតាមផ្លូវជាតិលេខ៤ លើកំពូលភ្នំកំពស់ ៧០០ ម។
- រមណីយដ្ឋានគីរីរម្យ(ក្រោម) ៖ រមណីយដ្ឋាននេះស្ថិតនៅក្បែរជើងភ្នំគីរីរម្យ ទីនេះភាគច្រើនត្រូវបានគេកែច្នៃឱ្យមានភាពរស់រវើកល្អស្អាតដើម្បីទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរណ៍។ ទីនោះមានសណ្ឋាគារ កន្លែងក្មេងលេង សួនរូបចម្លាក់ដាយណូស័រ ទីលានលេងកីឡា និងកន្លែងងូតទឹកជាដើម។
- ចំបក់ ៖ ចំបក់ជារមណីយដ្ឋានធម្មជាតិដ៏ស្រស់បំព្រង ហើយកំពង់ពេញនិយមពីសំណាក់ភ្ញៀវទេសចរណ៍ជាតិ និងបរទេស ទីនោះមានទឹកធ្លាក់ដ៏ស្រស់ត្រកាលមានមានដងអូរដ៏វែងអន្លាយទឹកហូរបត់បែនកាត់ផ្ទាំងថ្មដោយមានម្លប់ឈើពិសេសម្លប់ឫស្សីនៅអមសងខាងផ្លូវធ្វើដំណើរគួរឱ្យត្រជាក់ចិត្តចាប់អារម្មណ៍ក្រៃលែង។ ចំបក់មានចម្ងាយជាង ១ គ.ម. ខាងជើងគីរីរម្យស្ថិតនៅក្នុង ឃុំចំបក់ ស្រុកភ្នំស្រូច។ អ្នកធ្វើដំណើរចេញពីទីស្នាក់ការទេសចរណ៍សហគមន៍ ប្រមាណ ៤ គ.ម. ដោយជិះរទេះគោ ដោយកង់ឬក៏ដោយថ្មើរជើងក៏បានតាមចំណង់ចំណូលចិត្តរៀងៗខ្លួន ហើយចម្ងាយផ្លូវ ១ គ.ម. ទៅដល់ទឹកធ្លាក់គឺត្រូវដើរដោយថ្មើជើងទើបបាន។
- ទឹកជ្រោះអន្លង់រ័ត្ន ៖ ទឹកជ្រោះអន្លង់រ័ត្នស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណ ៤ គីឡូម៉ែត្រខាងជើងឧទ្យានជាតិគីរីរម្យ និងមានចម្ងាយប្រមាណ ៣ គីឡូម៉ែត្រ ពីរមណីយដ្ឋានទឹកធ្លាក់ចំបក់ មានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងឃុំចំបក់ ស្រុកភ្នំស្រួច។ រមណីយដ្ឋានទឹកជ្រោះអន្លង់រ័ត្ននេះត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅចុងឆ្នាំ ២០០៨ ក្រោមការបង្ហាត់បង្រៀនរបស់អង្គការម្លប់បៃតងនិងមន្ទីរទេសចរណ៍ខេត្តកំពង់ស្ពឺ ក្រោមការឧបត្ថម្ភរបស់អង្កការ វីស៊ីអិនរបស់ប្រទេសហូឡង់។
- រមណីយដ្ឋានល្អាងភ្នំចាស់ ៖ រមណីយដ្ឋានល្អាងភ្នំចាស់ ស្ថិតនៅក្នុង ស្រុកឱរ៉ាល់។ ‘រមណីយដ្ឋានជារមណីយដ្ឋានប្រវត្តិសាស្ត្រដែលគេទើបនឹងរកឃើញថ្មីៗនេះ។ នៅទីនោះសំបូរទៅដោយល្អាងភ្នំធំៗ ជាពិសេសអ្នកទៅកំសាន្តនៅទីនោះនឹងបានទស្សនារបាំ និងស្គាល់ពីទំនៀមទំលាប់របស់ជនជាតិភាគតិចមួយដែលនៅទីនោះ នោះគឺជនជាតិសួយ។
- រមណីយដ្ឋានវប្បធម៌ធម្មជាតិភ្នំព្រះ ៖ ភ្នំព្រះជាកន្លែងប្រមូលផ្តុំប្រជាពលរដ្ឋពីទីជិតទីឆ្ងាយឱ្យមកគោរព បូជាបន់ស្រន់តាមជុំនឿរបស់ពួកគាត់ព្រោះទីនោះមានភាពអច្ឆរិយៈខ្លាំងណាស់ខាងជុំនឿ។ ឱ្យតែរដូវបន់ស្រន់ចូលមកដល់ពួកគាត់នាំគ្នាសម្រុកមកទីនេះរាប់ពាន់នាក់ ដើម្បីធ្វើបុណ្យទាន តាមចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់ពូកគាត់។ ទីនោះជាកន្លែងបួងសួងពូកែស័ក្ដិសិទ្ធិណាស់ នៅតាមជើងភ្នំព្រះមានសំណង់បែបសាសនាផ្សេងៗពីគ្នាយ៉ាងច្រើនបានសង់ព័ទ្ធនៅជុំវិញភ្នំព្រះ ពិសេសនៅអំឡុងខែ មីនា និង មេសា មានប្រជាជនរាប់ម៉ឺននាក់នាំគ្នាទៅធ្វើបុណ្យទាន និងគោរពសក្ការៈតាមជំនឿរបស់គាត់រៀងៗខ្លួន។ ភ្នំព្រះមានរូងភ្នំ និង ល្អាងភ្នំ ជាច្រើនមានលក្ខណៈធម្មជាតិពិតៗល្អាងភ្នំ និងរូងភ្នំខ្លះត្រូវបានគេរៀបចំជាកន្លែងគោរពសក្ការៈ។ រមណីយដ្ឋានវប្បធម៌ទេសចរណ៍ភ្នំចាស់មានមានផ្ទៃដី ១០០ ហិកតាស្ថិតនៅក្នុងស្រុកឱរ៉ាល់ តាមផ្លូវទៅចម្ការអំពៅលីយ៉ុងផាត់មាន ចម្ងាយជាង ៥០ គ.ម. ពីទីរួមខេត្តកំពង់ស្ពឺ។
- ប្រាសាទក្អែកពង ៖ ប្រាសាទនេះជាប្រាសាតទោលមានចម្ងាយ ១៥ គ.ម. ពីខេត្តកំពង់ស្ពឺស្ថិតនៅក្នុង ឃុំតាំងយាក ស្រុកភ្នំស្រួច។ ប្រាសាទក្អែកពងត្រូវបានកសាងនៅលើកំពូលភ្នំមួយដែលមានកំពស់ប្រមាណ ៣០០ ម មានជ្រុងទាំង៤ប៉ុនគ្នាកំពូលប្រសាទបានបាក់បែកអស់ ហើយប្រាសាទវិញប្រេះស្រាំស្ទើរគ្មានសល់។
- តំបន់ទេសចរណ៍ជនជាតិសួយ និងតេទឹកពុះ ៖ តំបន់នេះមានប្រជាជន ជនជាតិសួយរស់នៅចំនួន ៣ ៦០០ គ្រួសាររស់នៅក្នុងភូមិចំនួន៥ ក្នុងឃុំត្រពាំជោ ស្រុកឱរ៉ាល់។ ភ្ញៀវទេសចរណ៍ ដែលទៅទីនោះច្រើនតែចង់ទស្សនាវប្បធម៌ទំនៀមទម្លាប់ ប្រពៃណី និងការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់ពួកគេ ហើយរឹតតែពិសេសទៀតនោះភ្ញៀវទេសចរណ៍ចង់ទៅទស្សនារបាំរបស់ជនជាតិសួយ និងរបាំផ្សេងៗទៀតរបស់ពួកគាត់។
- ទេទឹកពុះ ជាតំបន់ធម្មជាតិដ៏កម្រមួយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលជាតំបន់សក្ដិសិទ្ធ ការពារដោយពលរដ្ឋសហគមន៍តំបន់ការពារធម្មជាតិកោរដូនតី ស្ថិតក្នុងស្រុកឱរ៉ាល់ ចម្ងាយប្រមាណ ៦០គីឡូម៉ែត្រ ស្ថិតនៅទិសខាងលិចនៃទីរួមខេត្តកំពង់ស្ពឺ។ តំបន់ទេទឹកពុះនេះ ត្រូវបានប្រជាជនក្នុងតំបន់ ដែលជាជនជាតិសួយមានជំនឿថា ជាតំបន់សក្ដិសិទ្ធ អ្នកដែលមកលេងនៅទីនេះហើយ នឹងនាំសំណាងត្រឡប់ទៅវិញ ជាពិសេសអ្នកមានជម្ងឺគ្រប់ប្រភេទ អាចមកលុបលាងមុខដោយទឹកថ្លាឈ្វង់នៅទីនោះ នឹងអាចជាសះស្បើយពីជម្ងឺជាមិនខាន។ ទឹកមានសីតុណ្ហភាពខ្ពស់រហូតដល់ ៧០អង្សារសេ ដែលមានទឹកចេញមកពីប្រភព៦ និងមានក្លិនដូចស្ពាន់ធ័រ និងថ្មកំបោរ។ ផ្ទៃទឹក ទំហំ ៨០ម៉ែត្រការ៉េ និងមានផ្ទៃដីសរុប ៥ហិកតា និងពោរពេញដោយស្មៅខ្ពស់ៗ កក់(ប្រភេទត្រែងម្យ៉ាង) និងថ្មក្រហម។
- ខ្នងផ្សារ ជាឋានសួគ៌ធម្មជាតិប្រសព្វមុំបីភ្ជាប់ខេត្តបី កំពង់ស្ពឺ កោះកុង និងពោធិ៍សាត់ ជាតំបន់មួយដែលសំបូរទៅព្រៃឈើក្រាស់ ជ្រលង់ភ្នំខ្ពស់ៗ វាលស្មៅដ៏ស្រស់ស្អាត និងសំបូរទៅដោយសត្វព្រៃកម្រជាច្រើនប្រភេទ។ពេលព្រឹកព្រលឹមយើងគួរធ្វើដំណើរទៅកាន់ ពយខ្នងផ្សារ ដើម្បីទស្សនាភាពស្រស់ស្អាតនៃរស្មីព្រះអាទិត្យរះ អមដោយអាកាសធាតុត្រជាក់ និងពពកហោះយ៉ាងឃ្មួរខ្មាញ់។ ពេលល្ងាចយើងអាចទស្សនាថ្ងៃលិចពីលើខ្នងភ្នំផងដែរ។ ទេសភាពព្រៃព្រឹក្សា សម្បូរដោយសព្វសត្វបក្សាបក្សី បានធ្វើភ្ញៀវទេសចរណ៍ ដែលបានឡើងទៅដល់កំពូលភ្នំខ្នងផ្សារហើយ បាត់អស់ទុក្ខកង្វល់ ស្រូបយកនូវបរិយាកាសធម្មជាតិ ពេលឡើងដល់កំពូលភ្នំ។ ខ្យល់បកប៉ះរៀងកាយ សំលឹងមើលទៅឆ្ងាយបន្តិចពពក ហោះកាន់ព្រៃយ៉ាងក្រាស់ ជារស់ជាតិថ្មីមួយ សម្រាប់អ្នកទេសចរណ៍ដែលបានទៅកំសាន្តបានប្រសិទ្ធមានថា «ឋានសួគ៌ធម្មជាតិ»។ទំរាំបានទៅដល់កំពូលភ្នំ ភ្ញៀវទេសចរណ៍បានជួបនូវទុកលំបាកជាច្រើន តាមរយៈការធ្វើដំណើរដោយថ្នើរជើងប្រមាណជាង ៥ទៅ ៧ម៉ោង។
